زبان ازبکی محتویات تعداد گویشوران خط نوشتاری جستارهای وابسته منابع منوی ناوبریuznuzsuzbe1247Law and the Making of the Soviet World: The Red Demiurge"Uzbek"Glottolog 2.2«تورفان (یا طُرفان )»language Uzbek languagedili Özbək diliووگسترش آنو
دریپشتواشکونوبراهوییکامکاتاویریکهوارقرقیزیپامیریاشکاشمیمونجانیشغنانییدغهترگامیWaigaliوخیواسی-وری
زبان ازبکیازبک‌هاالفباهای با ریشه لاتینالفباهای سیریلیکالفبای عربیزبان‌های ازبکستانزبان‌های افغانستانزبان‌های پیوندیزبان‌های تاجیکستانزبان‌های ترکمنستانزبان‌های ترکی افغانستانزبان‌های ترکیزبان‌های چینزبان‌های روسیهزبان‌های قرقیزستانزبان‌های قزاقستانزبان‌ها
ازبکیزبان‌های ترک‌تبارزبان رسمیازبکستانقارلوقزبان‌های ترکیعربیروسیفارسیازبکستانزبان فارسیالفبای عربیکتاب‌خانه ابوریحان بیرونیزبان فارسیازبکستانآسیای مرکزیالفبای لاتینالفبای کریلالفبای لاتین
زبان ازبکی
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
| ازبکی | |
|---|---|
oʻzbekcha, oʻzbek tili, ўзбек тили, ўзбекча, ئوزبېچه, ئوزبېک تیلی | |
| زبان بومی در: | ازبکستان, افغانستان, تاجیکستان, قرقیزستان, قزاقستان, ترکمنستان, روسیه, چین |
| قومیت | ازبک‌ها |
تعداد گویشوران | ۳۲ میلیون (۲۰۱۷) |
تبار: | ترکی
|
شکل‌های اولیه | ترکی میانه
|
سامانه نوشتاری | لاتین, سیریلیک, عربی |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  ازبکستان افغانستان (زبان رسمی در استان های شمالی) |
زبان اقلیت شناخته‌شده در |
|
| تنظیم‌شده توسط | Tashkent State University of Uzbek language and literature |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۶۳۹-۱ | uz |
| ایزو ۶۳۹-۲ | uzb |
| ایزو ۶۳۹-۳ | uzb – inclusive codeIndividual codes: uzn – [[شمالی]] uzs – [[جنوبی]] |
| گلاتولوگ | uzbe1247[۲] |
| زبان‌شناسی | 44-AAB-da, db |
 آبی تیره = اکثریت; آبی روشن = اقلیت | |
زبان اُزبکی (به ازبکی: O'zbek tili / Ўзбек тили / اوزبېک تیلی) یکی از زبانهای ترک‌تبار است. ازبکی زبان رسمی کشور ازبکستان است و حدود ۳۵ میلیون نفر گویش‌ور دارد.این زبان از شاخهٔ قارلوق زبانهای ترکی است. ازبکی وام‌واژه‌هایی از عربی، روسی و فارسی دارد، گویش برخی از این واژه‌ها در زبان ازبکی نسبت به زبان فارسی، کمی تفاوت دارد ولی بسیاری از آن‌ها همانند کلمات فارسی به کار می‌رود. بیشتر کتاب‌های قدیمی و تاریخی ازبکستان نیز به زبان فارسی یا به زبان ازبکی با استفاده از الفبای عربی نگاشته شده که در کتاب‌خانه‌ها و موزه‌های این کشور به نمایش گذاشته شده‌است.[۳]
در کتاب‌خانه ابوریحان بیرونی در ازبکستان ۴۳ هزار نسخه خطی نگه‌داری می‌شود که ۳۹ هزار تای آن‌ها به زبان فارسی است.[۴]
ازبکی یک اصطلاح نوظهور است و امروزه به جای اصطلاح ترکی در ازبکستان استفاده می‌شود.[۵] تا سال ۱۹۰۴ به مانند سایر زبانهای آسیای مرکزی، ازبکی نیز با الفبای عربی‌تُرکی نوشته می‌شد. از ۱۹۲۴ تا ۱۹۴۰ ازالفبای لاتین استفاده شد و از ۱۹۴۰ تا ۲۰۰۲ نیز از الفبای کریل برای نگارش آن استفاده شد و از سال ۲۰۰۲ به بعد نیز دوباره الفبای لاتین مخصوص ازبکی مورد استفاده قرار گرفت.
محتویات
۱ تعداد گویشوران
۲ خط نوشتاری
۳ جستارهای وابسته
۴ منابع
تعداد گویشوران
تخمین‌ها از تعداد گویشوران این زبان بسیار اختلاف دارند. دانشنامه سوئدی Nationalencyklopedin تعداد گویشوران بومی را ۳۷ میلیون نفر تخمین زده‌است. منابع دیگر گویشوران ازبکی را به صورت زیر تخمین زده‌اند: ۳۲ میلیون نفر در ازبکستان، ۳٫۴ میلیون نفر در افغانستان، ۹۰۰ هزار نفر در تاجیکستان، ۸۰۰ هزار نفر در قرقیزستان، ۵۰۰ هزار نفر در قزاقستان، ۳۰۰ هزار نفر در ترکمنستان و ۳۰۰ هزار نفر در روسیه.
خط نوشتاری
الفبای سیریلیک ازبکی:
| А а | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж |
| З з | И и | Й й | К к | Л л | М м | Н н | О о |
| П п | Р р | С с | Т т | У у | Ф ф | Х х | Ц ц |
| Ч ч | Ш ш | Ъ ъ | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я | Ў ў |
| Қ қ | Ғ ғ | Ҳ ҳ |
الفبای لاتین ازبکی:
| А а | B b | V v | G g | D d | Е е | Yo yo | J j |
| Z z | I i | Y y | K k | L l | М m | N n | О о |
| P p | R r | S s | Т t | U u | F f | X x | Ts ts |
| Ch ch | Sh sh | ' | - | E e | Yu yu | Ya ya | O' o' |
| Q q | G' g' | H h |
جستارهای وابسته
- زبان ازبکی شمالی
- زبان ازبکی جنوبی
منابع
↑ Scott Newton (20 November 2014). Law and the Making of the Soviet World: The Red Demiurge. Routledge. pp. 232–. ISBN 978-1-317-92978-9..mw-parser-output cite.citationfont-style:inherit.mw-parser-output qquotes:"""""""'""'".mw-parser-output code.cs1-codecolor:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit.mw-parser-output .cs1-lock-free abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-lock-subscription abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registrationcolor:#555.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration spanborder-bottom:1px dotted;cursor:help.mw-parser-output .cs1-hidden-errordisplay:none;font-size:100%.mw-parser-output .cs1-visible-errorfont-size:100%.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-formatfont-size:95%.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-leftpadding-left:0.2em.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-rightpadding-right:0.2em
↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Uzbek". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.CS1 maint: display-editors (link)
↑ http://www.persiangulfstudies.com/fa/index.asp?p=pages&id=512
↑ http://www.persianacademy.ir/fa/Y190894.aspx
↑ «تورفان (یا طُرفان )». encyclopaediaislamica.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «language Uzbek language». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ ژانویۀ ۲۰۱۱.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «dili Özbək dili». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ترکی آذربایجانی، بازبینی‌شده در ۱۵ ژانویۀ ۲۰۱۱.
 | این یک مقالهٔ خرد مرتبط با زبان‌شناسی است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
| زبانهای افغانستان | |
|---|---|
| زبانهای رسمی |
|
| زبانهای محلی (زبانهای سوم رسمی) |
|
| زبانهای اقلیت |
|
| زبانهای اشاره |
|
ردهها:
- زبان ازبکی
- ازبک‌ها
- الفباهای با ریشه لاتین
- الفباهای سیریلیک
- الفبای عربی
- زبانهای ازبکستان
- زبانهای افغانستان
- زبانهای پیوندی
- زبانهای تاجیکستان
- زبانهای ترکمنستان
- زبانهای ترکی افغانستان
- زبانهای ترکی
- زبانهای چین
- زبانهای روسیه
- زبانهای قرقیزستان
- زبانهای قزاقستان
- زبانها
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.536","walltime":"0.689","ppvisitednodes":"value":3385,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":118250,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":11429,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":16,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":3,"limit":500,"unstrip-depth":"value":1,"limit":20,"unstrip-size":"value":7779,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 501.450 1 -total"," 47.68% 239.107 1 الگو:Infobox_language"," 44.25% 221.882 1 الگو:Infobox"," 20.56% 103.119 1 الگو:پانویس"," 18.92% 94.871 2 الگو:Cite_book"," 17.63% 88.410 1 الگو:Glottolog"," 14.90% 74.734 1 الگو:یادکرد_وب"," 12.81% 64.259 5 الگو:Navbox"," 12.80% 64.200 1 الگو:یادکرد/هسته"," 7.30% 36.602 1 الگو:تغییرمسیر"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.141","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":2990081,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1255","timestamp":"20190401004645","ttl":86400,"transientcontent":true););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u0632u0628u0627u0646 u0627u0632u0628u06a9u06cc","url":"https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%DB%8C","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q9264","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q9264","author":"@type":"Organization","name":"u0645u0634u0627u0631u06a9u062au200cu06a9u0646u0646u062fu06afu0627u0646 u067eu0631u0648u0698u0647u0654 u0648u06ccu06a9u06ccu200cu0645u062fu06ccu0627","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2008-07-03T10:10:09Z","dateModified":"2019-03-28T23:17:40Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Idioma_uzbeko.png","headline":"u0632u0628u0627u0646u06cc u062fu0631 u0627u0632u0628u06a9u0633u062au0627u0646"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":145,"wgHostname":"mw1324"););
