Martxoaren 14a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita hamahirugarren eguna da, 74.a bisurteetan. 292 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Jose Luis Mendilibar Jaiotza: Zaldibar, 1961 Patxi Ganborena Jaiotza: Irun, 1901 Heriotza: 1982ko uztailak 30 Iker Camaño Jaiotza: Santurtzi, 1979 Imanol Idiakez Jaiotza: Donostia, 1972 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Albert Einstein Jaiotza: Ulm, 1879 Heriotza: 1955eko apirilak 18 Michael Caine Jaiotza: Q2886632, 1933 Paul Ehrlich Jaiotza: Q719954, 1854 Heriotza: 1915eko abuztuak 20 Georg Philipp Telemann Jaiotza: Magdeburg, 1681 Heriotza: 1767ko ekainak 25 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 14ko jaiotzak Aamir Khan • Nicolas Anelka • Ferdinand Hodler • Vilhelm Bjerknes • Diane Arbus • Théodore de Banville • Frank Borman • Gao Ling • Wacław Sierpiński • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Martín de los Heros Jaiotza: 1783ko azaroak 8 Heriotza: Madril, 1859 Jaime Valdivielso Jaiotza: 1940ko martxoak 8 Heriotza: , 2016 François Faurie Jaiotza: 1785eko martxoak 9 Heriotza: Tarnose, 1869 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Karl Marx Jaiotza: 1818ko maiatzak 5 Heriotza: Londres, 1883 Stephen Hawking Jaiotza: 1942ko urtarrilak 8 Heriotza: Cambridge, 2018 Tomas Akinokoa Jaiotza: 1225eko urtarrilak 25 Heriotza: Fossanova abadia, 1274 Tiberio Jaiotza: Luanda errorea in Modulu:Date at line 22:bad argument #1 to 'fmod' (number expected, got nil). Errorea: baliogabeko ordua Heriotza: Q401231, 0037 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 14ko heriotzak Tony Benn • Frederick Henry • Walter Crane • Werner von Blomberg • Augustus FitzRoy, 3rd Duke of Grafton • Valentin Rasputin • Peter Graves • Edmund Allenby, 1st Viscount Allenby • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Pi eguna - jaiegun ez ofiziala (martxoak 14 = 3,14 = Pi) 1492 - Isabel I.a Gaztelakoak menpeko 150.000 judu kristautzeko edo erbesteratzeko agindua eman zuen. 1590 - Ivryko guduan Henrike IV.a erregearen eta higanotek garaipena lortu zuten Liga Katolikoaren gainean. 1980 - Martin Zabaleta mendizalea Everest mendira igo zen lehen euskalduna bihurtu zen. 2004 - Vladimir Putin garaile irten Errusiako hauteskundeetan eta PSOE Espainiakoetan (3-11ko atentatuen ostean). 2014 - Ocho apellidos vascos ("Zortzi euskal abizen") filma estreinatu zen, Emilio Martínez-Lázarok zuzendu eta Dani Rovira, Carmen Machi, Karra Elejalde eta Alfonso Sánchez aktoreek antzeztu zutelarik. + Gertaera gehiago... Egutegia << Martxoa >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2019 Aurreko eta hurrengo urteetan 2016: astelehena 2017: asteartea 2018: asteazkena 2020: larunbata 2021: igandea 2022: astelehena Izendegia Santutegia: Matilde Ringelheimgoa, Leobino Chartreskoa Seaska egutegia: Nakai eta Suhar/Suharri.

Gertaerak |

Euskal Herria |

• 
  1980 - Martin Zabaleta mendizalea Everest mendira igo zen lehen euskalduna bihurtu zen.


• 
  1998 - Nicolas Redondo Terreros Rosa Diezi gailendu zitzaion PSE-EE alderdi barnean, EAEko hauteskundeetara aurkezteko egindako hautagai aukeraketan.


• 
  2004 - Kontxi Santxis bihotzekoak jota hil zen ertzaintzak kontzentrazio baten aurka egindako karga baten ondoren. Protesta aurreko egunean Iruñean gertatutako Angel Berruetaren hilketa salatzeko zegoen deituta.

Mundua |

• 
  1489 - Zipreko erregina Katalina Cornarok Veneziari saldu zion bere erresuma.


• 
  1590 - Henrike III.a Nafarroakoak, higanoten laguntzaz, Liga Katolikoa garaitu zuen, Frantziako Erlijio Gerretan.


• 
  1900 - Estatu Batuetako gobernuak dolarraren balioa urrearen prezioari lotu zion.


• 
  1939 - Alemania Naziak bultzatuta, Eslovakiak independentzia aldarrikatu zuen.


• 
  1984 - Gerry Adamsen aurkako atentatua, Belfasten (Ipar Irlanda).


• 
  2004 - PSOE alderdiak, José Luis Rodriguez Zapatero buru zela, Espainiako Hauteskunde orokorrak irabazi zituen, Kongresurako 164 eserleku bereganatuz, gehiengo absolututik 14 eserlekuetara. Senaturako hauteskundeak berriz Alderdi Popularrak irabazi zituen.


• 
  2008 - Candido Saseta Eusko Gudarosteko buruaren gorpua aurkitu zuten Asturiasen (Espainia).


• 
  2011 - Fukushimako zentral nuklearrean egondako leherketen ondorioz, milaka pertsona euren etxeetatik atera behar izan zituzten. Haizeak hodei erradioaktiboa hegoalderantz zeramalarik.

Arte eta kultura |

Euskal Herria |

• 
  1997 - 10. Korrikari hasiera eman zitzaion Oñatin, martxoaren 23an Bilbon amaitu zelarik.


• 
  2013 - 18. Korrikari hasiera eman zitzaion Andoainen, martxoaren 24an Baionan amaitu zelarik.

Mundua |

• 
  1741 - Burgtheater antzokia Vienan eraiki zen.


• 
  1930 - La rosa del azafrán (euskaraz: Azafraiaren arrosa), Jacinto Guerreroren musika eta Federico Romero Sarachaga eta Guillermo Fernández-Shaw Iturralderen libretoa duen zarzuela estreinatu zen Madrilgo Teatro Calderónen.


• 
  1979 - Hair musikal filma estreinatu zen, Miloš Forman txekiar-estatubatuarrak zuzendu eta John Savage, Treat Williams eta Beverly D'Angelo aktoreek antzeztu zutelarik.


• 
  2014 - Ocho apellidos vascos ("Zortzi euskal abizen") filma estreinatu zen, Emilio Martínez-Lázarok zuzendu eta Dani Rovira, Carmen Machi, Karra Elejalde eta Alfonso Sánchez aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia |

Euskal Herria |

Mundua |

Kirolak |

Euskal Herria |

Mundua |

Jaiotzak |

Euskal Herria |

• 
  1735 - Francisco Segurola, gipuzkoar itsaslari eta merkataria (h. 1790).


• 
  1774 - Thomas Etxeberri, Baigorriko alkate, bake epaile eta abokatua (h. 1832).


• 
  1777 - Pedro Celestino Negrete, bizkaitar militarra, Mexikoko agintaria izandakoa (h. 1846).


• 
  1802 - Jose Florencio Kareaga, Bilboko alkatea.


• 
  1811 - Élise Cestac, lapurtar moja, Louis-Édouard Cestac nebarekin batera Servantes de Marie ordenaren sortzailea (h. 1849).


• 
  1868 - Ascensión Nicol, nafar domingotar moja, Perun misiolari zela Arrosarioko Domingotar Misiolari Ahizpak ordena sortu zuena (h. 1940).


• 
  1898 - Florentino Goikoetxea, euskal mugalaria eta Bigarren Mundu Gerran Erresistentziako kidea (h. 1980).


• 
  1901 - Patxi Ganborena, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 1982).


• 
  1903 - Jean-Baptiste Etxeberri, baxenafar apaiza eta euskal idazlea (h. 1993).


• 
  1931 - Ricardo Echanove, bizkaitar idazle eta politikaria, Zamoran.


• 
  1935 - Jose Luis Elkoro, gipuzkoar politikari ezkertiar eta abertzalea.


• 
  1938 - Jose Ramon Aranguren, euskal herritar politikaria (h. 2009).


• 
  1949 - José Apezarena, nafar kazetaria.


• 
  1951 - Xabier Saldias, gipuzkoar abeslaria, Egan musika taldearen sortzailea.


• 
  1956 - Esther Arizmendi, gipuzkoar abokatua eta legelaria (h. 2017).


• 
  1961 -
  
  • 
    Jose Luis Mendilibar, bizkaitar futbolari ohia eta futbol entrenatzailea.
  
  
  • 
    José Ángel Urien, bizkaitar txirrindulari ohia.
  
  


• 
  1967 - Javier Merino, gipuzkoar aktore eta umorista.


• 
  1970 - Migel Mari Elosegi, Luze, nafar bertsolaria.


• 
  1972 - Imanol Idiakez, gipuzkoar futbolari ohia eta entrenatzailea.


• 
  1977 - Julene Guarrotxena, bizkaitar futbolari ohia.


• 
  1979 - Iker Camaño, bizkaitar txirrindulari ohia.


• 
  1998 - Aitor Lorea, nafar futbolaria.

Mundua |

• 
  1652 - Benedikta Henrieta Palatinatukoa, Alemaniako printzesa (h. 1730).


• 
  1665 - Giuseppe Maria Crespi, italiar pintorea (h. 1747).


• 
  1681 - Georg Philipp Telemann, alemaniar musikagilea eta organista (h. 1767).


• 
  1709 - Gabriel Bonnot de Mably, frantziar filosofo politikoa (h. 1785).


• 
  1801 - Kristian Jaak Peterson, estoniar olerkaria (h. 1822).


• 
  1804 - Johann Strauss I.a, austriar musikagilea, orkestra-zuzendaria eta biola-jotzailea (h. 1849).


• 
  1820 - Viktor Emanuel II.a Italiakoa, Sardiniako azken erregea eta Italiako lehenbizikoa (h. 1878).


• 
  1835 -
  
  • 
    Manuel Fernández Caballero, espainiar musikagilea (h. 1906).
  
  
  • 
    Giovanni Schiaparelli, italiar astronomoa (h. 1910).
  
  


• 
  1844 - Hunberto I.a Italiakoa, Italiako erregea (h. 1900).


• 
  1854 - Paul Ehrlich, alemaniar bakteriologoa, 1908ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1915).


• 
  1859 - Matilde Montoya, mexikar emagina eta doktore gradu akademikoa lortu zuen lehengo emakumea (h. 1939).


• 
  1863 - Tokutomi Soho, japoniar historialaria, kritikaria eta kazetaria (h. 1957).


• 
  1872 - Liudmila Nikolaevna Stal, ukrainar boltxebikea (h. 1939).


• 
  1879 - Albert Einstein, alemaniar fisikaria eta matematikaria, inoizko zientzialari handienetariko bat (h. 1955).


• 
  1882 - Johannes Gabriel Granö, finlandiar esploratzailea (h. 1956).


• 
  1886 - Firmin Lambot, belgikar txirrindularia (h. 1964).


• 
  1903 - Mustafa Barzani, Mullah Mustafa, buruzagi kurdua (h. 1979).


• 
  1905 - Raymond Aron, frantziar filosofo eta soziologoa (h. 1983).


• 
  1908 - Maurice Merleau-Ponty, frantziar filosofoa (h. 1961).


• 
  1909 - André Pieyre de Mandiargues, frantziar idazlea (h. 1991).


• 
  1914 - Lee Petty, estatubatuar automobil pilotua (h. 2000).


• 
  1925 - John Wain, ingeles poeta eta saiakera-idazlea (h. 1994).


• 
  1928 - Félix Rodríguez de la Fuente, espainiar etologoa, telebista aurkezlea, naturalista eta naturazaletasunaren hedatzailea (h. 1980).


• 
  1933 -
  
  • 
    Michael Caine, ingeles aktorea.
  
  
  • 
    Quincy Jones, estatubatuar musikagilea.
  
  


• 
  1934 - Eugene Cernan, estatubatuar astronauta eta militarra (h. 2017).


• 
  1939 -
  
  • 
    Pilar Bardem, espainiar aktorea.
  
  
  • 
    Bertrand Blier, frantziar zinema zuzendari eta gidoigilea.
  
  
  • 
    Glauber Rocha, brasildar zinemagilea (h. 1981).
  
  


• 
  1940 - Masahiro Hamazaki, japoniar futbolaria (h. 2011).


• 
  1941 - Wolfgang Petersen, alemaniar zinema zuzendaria.


• 
  1942 - Serge Lutens, frantziar moda munduko sortzailea eta artista.


• 
  1943 - José Antonio Figueroa, espainiar saskibaloi entrenatzaile ohia, Bilboko taldeetan hainbat aldiz aritutakoa.


• 
  1946 - Álvaro Arzú, Guatemalako presidentea (h. 2018).


• 
  1948 -
  
  • 
    Billy Crystal, estatubatuar aktore, zinema ekoizle, idazle, ahots bikoiztailea, abeslari eta umorista.
  
  
  • 
    James Nachtwey, estatubatuar fotokazetaria eta gerra-argazkilaria.
  
  


• 
  1956 - Tessa Sanderson, britainiar atleta ohia, xabalina-jaurtiketan espezializatua.


• 
  1958 - Alberto II.a Monakokoa, Monakoko Printzerriko printzea eta estatu-burua.


• 
  1959 - Patrick Dupond, frantziar dantzaria.


• 
  1963 - Pedro Duque, espainiar ingeniaria, Espainiako lehen astronauta eta Espainiako Zientzia eta Ikerketa Ministroa.


• 
  1969 - Larry Johnson, estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.


• 
  1975 - Izaskun Bengoa, bizkaitar txirrindulari ohia.


• 
  1976 - Jimmy Jump, kirol ospakizunetan zein ekitaldi jendetsuetan bat-batean sartzeagatik ezagun egin den kataluniarra.


• 
  1977 - Naoki Matsuda, japoniar futbolaria (h. 2011).


• 
  1978 -
  
  • 
    María Casado Paredes, kataluniar kazetari eta telebista aurkezlea.
  
  
  • 
    Carlo Giuliani, antiglobalizazio mugimenduko italiar aktibista (h. 2001).
  
  
  • 
    Javier Ramírez, espainiar txirrindularia.
  
  
  • 
    Giorgio A. Tsoukalos, greziar-suitzar idazle eta ufologoa.
  
  


• 
  1986 - Jamie Bell, ingeles aktorea eta dantzaria.


• 
  1988 -
  
  • 
    Stephen Curry, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
  
  
  • 
    Sasha Grey, estatubatuar aktore pornografiko ohia, aktorea, modeloa eta musikaria.
  
  


• 
  1990 - Sasha Clements, kanadar aktorea.


• 
  1991 - Gotoku Sakai, japoniar futbolaria.


• 
  1992 - Ami Sugita, japoniar futbolaria.


• 
  1997 -
  
  • 
    Simone Biles, estatubatuar gimnasta artistikoa.
  
  
  • 
    Alfred García, kataluniar abeslari eta konpositorea.
  
  

Heriotzak |

Euskal Herria |

• 
  1775 - Ignazio Ibarretxe, bizkaitar arkitektoa (j. 1708).


• 
  1776 - Juan Antonio Zelaia, nafar militar, diplomazialari eta funtzionarioa, Guayaquilgo gobernadorea, Popayánen (j. 1712).


• 
  1859 - Martín de los Heros, bizkaitar militar eta idazle liberala, Madrilen (j. 1783).


• 
  1869 - François Faurie, lapurtar tratulari eta politikaria, Tarnosen (j. 1785).


• 
  1893 - Bruno Etxenike, nafar idazlea eta itzultzailea (j. 1820).


• 
  1989 - Zita Borboi-Parmakoa, Austriako azken enperadorearen emaztea, zenbait urtez Lekeition erbestean bizi izandakoa, Suitzan (j. 1892).


• 
  2003 - Gotzon Aulestia, bizkaitar musikagilea, organista eta abesbatza zuzendaria (j. 1940).


• 
  2016 - Jaime Valdivielso, arabar enpresaburu eta politikaria (j. 1940).

Mundua |

• 
  840 - Eginhardo, estatu gizon eta idazle frankoa.


• 
  968 - Matilda Ringelheimekoa, Santa Matilda, Saxoniako dukesa, Alemaniako erregina eta otondar dinastiako lehen erregea.


• 
  1632 - Tokugawa Hidetada, Tokugawa shogunerriko bigarren shoguna (j. 1579).


• 
  1801 - Ignacy Krasicki, Poloniako idazlea (j. 1735).


• 
  1803 - Friedrich Gottlieb Klopstock, alemaniar olerkaria (j. 1724).


• 
  1823 - Charles-François Dumouriez, Frantziako Armadako jenerala (j. 1739).


• 
  1877 - Juan Manuel de Rosas, argentinar militarra eta diktadorea (j. 1793).


• 
  1883 - Karl Marx, alemaniar filosofo eta politikaren teorilaria (j. 1818).


• 
  1907 - Julius Naue, alemaniar margolari, ilustratzaile eta arkeologoa (j. 1835).


• 
  1908 - Lester Allan Pelton, estatubatuar ingeniaria (j. 1829).


• 
  1918 - Lucretia Rudolph Garfield, AEBtako lehen dama (j. 1832).


• 
  1932 - George Eastman, estatubatuar asmatzailea eta industrialaria (j. 1854).


• 
  1951 - Lippo Hertzka, hungariar futbolari eta entrenatzailea (j. 1904).


• 
  1953 - Klement Gottwald, Txekoslovakiako presidentea (j. 1896).


• 
  1956 - Henri Lapuyade, frantziar politikaria, Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko presidentea (j. 1894).


• 
  1968 - Erwin Panofsky, alemaniar arte-historialaria (j. 1892).


• 
  1969 - Ben Shahn, errusiar-estatubatuar margolaria (j. 1898).


• 
  1972 - Giangiacomo Feltrinelli, italiar argitaratzaile, politikari eta aktibista (j. 1926).


• 
  1973 - Howard Hathaway Aiken, estatubatuar matematikaria eta informatikako aitzindaria (j. 1900).


• 
  1975 - Susan Hayward, estatubatuar aktorea (j. 1917).


• 
  1980 - Félix Rodríguez de la Fuente, espainiar etologoa, telebista aurkezlea, naturalista eta naturazaletasunaren hedatzailea (j. 1928).


• 
  1992 - Jean Poiret, frantziar antzezle eta antzerki-idazlea (j. 1926).


• 
  1993 - Sylvain Floirat, frantziar enpresaburua (j. 1899).


• 
  1995 - William Fowler, estatubatuar fisikaria, 1983ko Fisikako Nobel Saria (j. 1911).


• 
  1997 -
  
  • 
    Jurek Becker, poloniar-alemaniar idazlea (j. 1937).
  
  
  • 
    Fred Zinnemann, austriar zinema zuzendaria (j. 1907).
  
  


• 
  2006 - Lennart Meri, estoniar idazle, zinemagile eta politikaria (j. 1929).


• 
  2008 - Chiara Lubich, italiar ekintzaile katolikoa eta Fokolareen mugimenduaren sortzailea (j. 1920).


• 
  2011 - Félix de Guarania, paraguaiar idazlea eta guaranierazko ikerlari handia (j. 1924).


• 
  2012 - Pierre Schoendoerffer, frantziar zinema zuzendari eta gidoigile, idazle eta gerra berriemailea (j. 1928).


• 
  2016 - Peter Maxwell Davies, abangoardiako ingeles musikagilea (j. 1934).


• 
  2018 -
  
  • 
    Marielle Franco, brasildar soziologoa, feminista, politikaria eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1979).
  
  
  • 
    Stephen Hawking, britainiar fisikari eta astronomoa, bere garaiko ospetsuenetakoa (j. 1942).
  
  
  • 
    Emily Nasrala, libanoar idazle eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista (j. 1931).
  
  
  • 
    Liam O'Flynn, irlandar musikaria, irlandako gaita (Uilleann pipes) jolea (j. 1945).
  
  

Jaiak eta urteurrenak |

• 
  Sehaska egutegiko izendegia: Nakai eta Suhar/Suharri.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Martxoaren 14